نیروگاه اتمی بوشهر سرانجام پس از ۳ دهه تعلل و اهمال‌کاری طرف روس طی روزهای آتی، فعالیت خود را رسما آغاز می‌کند.

به گزارش  ایلنا، سوخت اصلی این نیروگاه صبح امروز از خارج از ساختمان اصلی نیروگاه به ساختمان اصلی انتقال داده می‌شود تا پس از مدتی به قلب راکتور منتقل شود. یک هفته پس از این مرحله، نیروگاه اتمی بوشهر فعالیت خود را به صورت رسمی شروع می‌کند. براساس وعده مسوولین کشور نخستین برق تولیدی این نیروگاه از شهریور ماه وارد مدار می‌شود و از این حیث ایران نخستین کشور منطقه‌ای خواهد بود که از برق هسته‌ای استفاده می‌کند.

قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر در زمان محمدرضا شاه پهلوی با غرب منعقد شد، اما با پیروزی انقلاب اسلامی ایران کشورهای غربی با عذر و بهانه‌های واهی از ادامه کار سرباز زدند و اینگونه شد که تا ۳۴ سال پس از انعقاد اولین قرارداد همکاری میان ایران و آلمان نیروگاه اتمی بوشهر نتوانست فعالیت خود را آغاز کند.

آغاز راه

در سال ۱۳۵۵ و ۲ سال بعد از تاسیس سازمان انرژی اتمی ایران، این سازمان با بخش تکنولوژی و تحقیقات سازمان انرژی اتمی آلمان غربی موافقتنامه‌ای برای همکاری‌های بلندمدت امضا کرد و به دنبال آن مقرر شد تا شرکت کرافت ورک یونیون، یکی از شرکت‌های وابسته به زیمنس آلمان ساخت ۲ واحد نیروگاه اتمی هر یک به توان اسمی ۱۲۹۳ مگاوات و توان خالص ۱۱۹۶ مگاوات را در بوشهر برعهده گیرد. اما در سال ۱۳۵۷ در شرایطی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بود با پیروزی انقلاب در ایران طرف آلمانی کار بر روی پروژه را متوقف کرد.

دولت ایران از شرکت آلمانی در دادگاه داوری بین‌المللی شکایت کرد و براساس رای دادگاه بین‌المللی، مقرر شد، کلیه قطعات و دستگاه‌های ساخته شده دو نیروگاه بوشهر تا آن زمان، به اضافه نیمی از سوخت هسته‌ای به مالکیت ایران درآید و پیمانکار موظف شد که این قطعات را به صورت تحویل در بندر بوشهر، به ایران تحویل دهد امری که هیچگاه عملیاتی نشد. البته گفته می‌شود پیش از آلمانی‌ها، فرانسوی‌ها نیز دستی بر آتش ساخت این نیروگاه داشته‌اند که هیچ سند معتبری در این رابطه وجود ندارد.

نیروگاه بوشهر پس از انقلاب

در دهه ۶۰ بار دیگر کار در نیروگاه بوشهر از سر گرفته شد، اما همزمان با حضور کارشناسان آلمانی در نیروگاه، حمله موشکی عراق به بخشی از ساختمان نیروگاه بوشهر، آلمان را از ادامه پروژه منصرف کرد. در اوایل سال ۱۳۶۸ با سفر علی اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور وقت به روسیه، موافقتنامه همکاری هسته‌ای میان دو کشور تدوین شد و متعاقب آن در ۲۴ اوت سال ۱۹۹۲ (۲ شهریور ۱۳۷۱) موافقتنامه کاملی از همکاری‌های هسته‌ای ایران و روسیه امضا شد.

در نوامبر ۱۹۹۴ قرارداد تکمیل واحد اول نیروگاه بوشهر ایران و روسیه به امضا رسید. به موجب این قرارداد مقرر شد ساخت نیروگاه تا پایان ۲۰۰۰ به پایان برسد. این قرار داد در ژانویه ۱۹۹۶ میان سازمان انرژی اتمی ایران و شرکت اتم استوری اکسپورت روسیه اعتبار اجرایی پیدا کرد. طرف روس متعهد شد تا سال ۲۰۰۰ ساخت نیروگاه را به پایان برساند. ایران نیز متعهد شده‌ بود، پسماند سوخت نیروگاه هسته‌ای بوشهر را به روسیه بازگرداند.

مبلغ کل قرارداد این پروژه در ابتدا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بود که با گذشت زمان و تجدید نظرها مبلغ این قرارداد ۱۰ درصد افزایش داشت. سوخت نیروگاه بوشهر نیز ۵۲ میلیون دلار به انضمام کل هزینه‌های حمل تا محل ساختگاه پیش‌بینی شده بود که با اهمال کاری و تعلل روس‌ها رقم کل ساخت نیروگاه افزایش پیدا کرد.

در این سال توافق دوم ایران و روسیه برای نیروگاه بوشهر منعقد شد. در این زمان دو طرف الحاقیه‌ای به قرارداد ۱۹۹۵ افزودند که طبق آن روسیه متعهد شد حدود ۵۰ ماه دیگر یعنی تا سال ۲۰۰۲ میلادی به مرحله راه‌اندازی برساند، اما این پایان توافقات دو کشور نبود. روسیه این بار و در جریان توافق های سوم و چهارم خود با ایران متعهد شد تا دسامبر ۲۰۰۳ میلادی نیروگاه را تکمیل و به مرحله بهره‌برداری برساند، اما پس از مدتی روس‌ها اعلام کردند که تا آوریل ۲۰۰۶میلادی نیروگاه را به مرحله بهره‌برداری می‌رسانند.۲۱ مهر ۸۲ ( ۱۳ اکتبر ۲۰۰۳) – روسیه اعلام کرد راه‌اندازی بوشهر به دلیل مشکلات فنی و نه فشارهای سیاسی یک سال به تعویق افتاده است.

وعده‌های بی‌سرانجام و تعلل در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر

بی‌تفاوتی روسیه نسبت به تعهدات هسته‌ای خود با ایران همچنان به قوت خود باقی بود تا اینکه معاون سازمان انرژی اتمی ایران در شهریور ماه ۸۳با اعلام اینکه نیروگاه اتمی بوشهر در سال ۸۵ به بهره‌برداری می‌رسد، گفت: سوخت اولیه نیروگاه آماده حمل به ایران است. کمال خرازی و سرگئی لاوروف وزرای خارجه وقت ایران و روسیه در نشستی مشترک از عزم دو کشور برای قرارداد ارسال سوخت هسته‌ای از روسیه به ایران و عودت سوخت مصرف شده به روسیه خبر دادند و اعلام کردند که این قرارداد در مرحله نهایی خود قرار دارد.

سرگئی میرونوف رییس شورای فدرال روسیه نیز از توافق جدید تهران و مسکو بر سر یک زمان‌بندی جدید در مورد بوشهر خبر داد. براساس این زمان‌بندی نیروگاه بوشهر در سال ۲۰۰۶ به اتمام می‌رسید. در هشتم اسفند ۸۳ ( ۲۷ فوریه ۲۰۰۵) بود که تهران و مسکو توافقنامه‌ای را امضا کردند که به موجب آن روسیه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر را به این شرط تامین می‌کند که جمهوری اسلامی ایران سوخت مصرف شده را به آنان پس بفرستد.

یکسال پس از آن روسای آژانس انرژی اتمی ایران و روسیه ‌در نشست مطبوعاتی مشترک در سال ۸۴ اعلام کردند که نیروگاه بوشهر را اواخر سال ۲۰۰۶ به بهره‌برداری می‌رسانند، اما بازهم این روند به تعویق افتاد و سوم مهر ( ۲۶ دسامبر ۲۰۰۶) – رضا آقازاده رییس سازمان انرژی اتمی ایران و سرگئی کرینکو رییس آژانس فدرال اتمی روسیه توافق جدیدی را امضا کردند که بر اساس آن مسکو متعهد شد تا پایان سپتامبر ۲۰۰۷ میلادی واحد اول نیروگاه بوشهر را به طور آزمایشی راه‌اندازی کند و ۶ ماه پس از آن یعنی تا پایان مارس ۲۰۰۷ سوخت نیروگاه را به تهران ارسال نماید. بر اساس این توافق قرار شد نیروگاه اتمی بوشهر در نوامبر ۲۰۰۷ به بهره‌برداری برسد و سه ماه پس از آن برای نخستین بار برق هسته‌ای وارد شبکه سراسری برق ایران شود.

بهانه‌تراشی‌های جدید روس‌ها با طرح مشکلات مالی

چند ماه پس از وعده‌های بی‌سرانجام روسیه، سرگئی کرینکو رییس آژانس فدرال اتمی روسیه در جریان سفر به تهران به پیگیری توافقات مسکو پرداخت. آقازاده در نشست مطبوعاتی با وی اعلام کرد: طرف روسی برای تعهدات خود در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر مشکلات مالی دارد و ایران آماده است در این زمینه به طرف روسی کمک کند. به گفته آقازاده، ایران برای حل این مشکلات قول داد سررسید پرداخت‌ها را جلوتر بیاندازد.

بروز مشکلات مالی در پیمانکار روسی موجب شد تا مسوولان اتم استروی اکسپورت اعلام کنند به دلیل تاخیر در پرداخت اقساط، تغییراتی در برنامه زمانی احداث نیروگاه صورت می‌گیرد اما “محمد سعیدی” معاون امور بین‌الملل سازمان انرژی اتمی ایران بلافاصله به این ادعای روس‌ها پاسخ داد و اعلام کرد: ایران هیچ تاخیری در پرداخت مالی قرارداد بوشهر به شرکت روسی نداشته است.

پس از آن رضا آقازاده رییس سازمان انرژی اتمی ایران نیز اعلام کرد: هرچند ایران تعهد حقوقی برای پیش پرداخت به طرف روسی ندارد اما برای راه‌اندازی به موقع نیروگاه حاضر است نقدینگی آنها را افزایش دهد.۲۲ اسفند – اظهارات کرینکو درباره پرداخت‌های ایران برای راه‌اندازی بوشهر موجب شد تا شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی ایران که کارفرمای نیروگاه بوشهر است، اطلاعیه‌ای در این باره صادر و اعلام کند که شرکت روسی باید سوخت نیروگاه را تا ۱۱ فروردین ۸۶ به ایران ارسال کند.

در این اطلاعیه آمده بود؛ بر اساس تعهد اولیه روسیه قرار بود ۸ جولای ۱۹۹۹ تاریخ اتمام پروژه باشد که تاکنون پنج بار به تعویق افتاده است. حتی با فرض راه‌اندازی این نیروگاه در سپتامبر ۲۰۰۷ این پروژه هشت سال و سه ماه تاخیر خواهد داشت. این شرکت اعلام کرد که تاکنون ۱۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار به صورت علی‌الحساب به اتم استروی اکسپورت پرداخت کرده است که اسناد آن قابل انتشار است.

معاون بین‌الملل سازمان انرژی اتمی ایران نیز در گفت‌و‌گوی دیگری و در واکنش به اظهارات کرینکو درباره مسایل مالی نیروگاه بوشهر گفت: تهران از ۱۰اکتبر ۲۰۰۶ تا ۱۴ مارس ۲۰۰۷ بیش از ۷۵ میلیون دلار (۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان) به پیمانکار روسی پرداخت کرده است.

وی همچنین اعلام کرد: از اول ماه مارس سال جاری میلادی (۲۰۰۷) ۱۸ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار در حال واریز شدن به حساب شرکت روسی است. پس از آن رییس سازمان انرژی اتمی ایران با اعلام پیشرفت ۹۵ درصدی ساخت نیروگاه بوشهر، وعده داد تا یک ماه دیگر گزارش نهایی از روند ساخت آن را ارایه کند. ۲۴ مهر همان‌سال رییس‌جمهور روسیه که برای شرکت در نشست کشورهای ساحلی دریای خزر برای نخستین بار به تهران سفر کرده بود، اعلام کرد: تاخیر در کار اتمام نیروگاه اتمی بوشهر سیاسی نیست و مسکو با جدیت به دنبال آن است که این نیروگاه هرچه زودتر به پایان برسد.

پوتین، کشورهای ثالث تامین کننده برخی تجهیزات نیروگاه بوشهر را در ایجاد تاخیرها موثر دانست و گفت: روسیه هرگز از تعهدات خود شانه خالی نمی‌کند و طبق مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روسیه سوخت را سه ماه قبل از راه‌اندازی باید تحویل دهد.

علی لاریجانی هم در آذرماه ۸۵ از قول روس‌ها گفت که نیروگاه بوشهر تا ماه آینده راه‌اندازی می‌شود. مدت کمی از این اظهارنظر نگذشته بود که روسیه اعلام کرد نیروگاه بوشهر تا کمتر از یک سال دیگر افتتاح نمی‌شود.

در همان ماه مسوولین شرکت نداسترویاکسپورت نیز اعلام کرد که نیروگاه بوشهر تا پیش از پایان سال ۲۰۰۸راه‌اندازی نمی‌شود. با این وجود یک ماه بعد، منوچهر متکی گفت تا تابستان سال آینده نیمی از ظرفیت نیروگاه بوشهر وارد مدار می‌شود و ما به روس‌ها برای راه‌اندازی نیروگاه بوشهر اعتماد داریم. در بهمن ماه ۸۶ احمد فیاض‌بخش مدیرعامل شرکتی که کارفرمایی نیروگاه بوشهر را برعهده دارد اعلام کرد: پایان مهر ۱۳۸۷ مرحله راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر آغاز و پس از مدت کوتاهی بهره برداری از این نیروگاه آغاز می‌شود.

وی کل هزینه نیروگاه بوشهر را یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار برآورد کرد.

در ۲۷ مرداد – غلامرضا انصاری سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو تکمیل و راه‌اندازی نیروگاه بوشهر را پایان سال ۲۰۰۸ میلادی ذکر کرد.

دوم شهریور- الکساندرو سادوفنیکوف سفیر فدراسیون روسیه در تهران اعلام کرد؛ تا پایان سال جاری میلادی آزمایش کلی همه فازهای نیروگاه اتمی بوشهر انجام و برق این نیروگاه اوایل سال ۲۰۰۹ وارد مدار می‌شود. در شهریور ماه لئونید رزنیکوف رییس جدید اتم استروی اکسپورت به منظور بازدید از نیروگاه اتمی بوشهر وارد تهران شد و اعلام کرد مجموعه تدابیر و اقداماتی فنی بین دسامبر ۲۰۰۸ ( آذر – دی ۱۳۸۷) تا فوریه( بهمن – اسفند ۱۳۸۷) انجام خواهد شد که شروع به کار نیروگاه اتمی بوشهر را برگشت‌ناپذیر می‌کند.

احضار وزیر امورخارجه به مجلس نسبت به تعلل روس‌ها در تکمیل نیروگاه بوشهر

۱۷ مهر ماه ۸۶ وزیر امور خارجه که برای پاسخگویی به سوال نمایندگان درباره علت تاخیر در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر به مجلس رفته بود، به نمایندگان گفت: زمان افتتاح نیروگاه نیمه اول سال ۲۰۰۹ تعیین شده است.

۲۶ آذر ۸۶- “علاء الدین بروجردی” رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز اعلام کرد: مراحل اولیه بهره‌برداری نیروگاه اتمی بوشهر اواسط سال آینده آغاز می‌شود.

۱۴ اسفند – وزیر امور خارجه ایران راه‌اندازی بوشهر در سال آینده (۱۳۸۸) را قطعی دانست و گفت که قرار است ۵۰۰ مگاوات برق هسته‌ای این نیروگاه سال آینده وارد مدار برق کشور شود.

۲۰ فروردین ماه سال ۱۳۸۹ رییس سازمان انرژی اتمی ایران در روز ملی فناوری هسته‌ای به ملت ایران اعلام کرد؛ بارگذاری سوخت نیروگاه بوشهر به‌زودی انجام خواهد شد و امیدواریم در تابستان امسال این رآکتور تولید برق را آغاز کند.

۲۲ خرداد – رییس سازمان انرژی اتمی ایران با اعلام این خبر که مراحل پایانی آخرین تست نیروگاه بوشهر موسوم به تست آب گرم انجام شده است، اعلام کرد که انجام این تست یک هفته زمان می‌برد و در ۱۶ تیر – صالحی اعلام کرد نیمه شهریور ماه سال جاری نیروگاه اتمی بوشهر راه‌اندازی می‌شود؛ یعنی قلب رآکتور فعال خواهد شد و در نهایت ۲۲ مرداد – صالحی از انتقال سوخت به ساختمان اصلی نیروگاه و سوختگذاری نیروگاه اتمی بوشهر در هفته‌آینده خبر داد و گفت: سوخت از محل نگهداری آن به داخل ساختمان اصلی نیروگاه و استخر که در جنب قلب رآکتور آن قرار دارد انتقال دهیم.

به گفته وی، پس از انتقال مجتمع عادی سوخت به داخل استخر، جنب قلب رآکتور، به یک فرصت ۷ – ۸ روزه نیاز است تا بتوان سوخت را به قلب رآکتور وارد کرد.